Buổi sáng hôm đó, chị Lan – một người mẹ hai con – đã hét lên với cậu con trai 7 tuổi:
– “Mẹ đã nói bao nhiêu lần rồi? Con cố tình đúng không?!”
Chị không còn nhận ra mình lúc ấy nữa. Chỉ biết là sau khi con òa khóc, chị đứng lặng giữa căn bếp, cảm giác đau lòng, bất lực và tội lỗi cứ dâng lên.
Dù yêu con rất nhiều, nhưng mỗi khi con làm sai ý mình, chị lại thấy mình dễ nổi nóng hơn. Càng cố giữ bình tĩnh, chị lại càng thấy mình mất kiểm soát trong tích tắc.
Có lúc, chị tự hỏi:
“Mình sai ở đâu? Tại sao chỉ muốn dạy con tốt mà lại khiến con tổn thương? Mình cần làm gì để không bị cảm xúc lôi đi như vậy?”
May mắn là trong một buổi học về “làm cha mẹ chuyển hóa, dạy con trong chánh đạo”, chị Lan được hướng dẫn một phương pháp chuyển hóa cảm xúc rất đơn giản mà cực kỳ hiệu quả.
Chỉ vài phút, không cần cố kiềm chế, không cần gồng gánh, chị đã dịu đi cơn giận ngay khi nó đang cuộn trào, và sau đó có thể quay lại nói chuyện với con bằng sự bình an và kết nối.
✨ “Em thấy vi diệu lắm. Cơn giận cứ thế tan ra luôn, mà không phải nén lại, thậm chí khi đó em còn cảm thấy buồn cười cơ. Em tưởng mình không làm được điều này đâu…” – Chị Lan chia sẻ.
Bạn có từng như chị Lan, dù đã học rất nhiều kiến thức nhưng vẫn không kiểm soát được cảm xúc khi dạy con?
Bạn có từng nổi nóng với con, rồi cả ngày ray rứt trong lòng?
Bạn không sai. Bạn chỉ chưa được học cách chuyển hóa cảm xúc đúng cách – một kỹ năng mà đáng lẽ tất cả cha mẹ nên được trao từ rất sớm.
Vậy: Chuyển hóa cảm xúc là gì? Làm thế nào để không kìm nén mà vẫn giữ được bình tĩnh?
Làm cha mẹ không phải là kiểm soát cảm xúc – mà là học cách chuyển hóa chúng
Câu chuyện của chị Lan không hiếm gặp.
Rất nhiều cha mẹ từng rơi vào trạng thái tương tự: yêu con tha thiết, mong con ngoan, muốn dạy con điều đúng… nhưng rồi lại bị cảm xúc lấn át, nổi nóng, quát mắng, đe dọa, hoặc im lặng tổn thương.
Không phải vì cha mẹ thiếu kiến thức. Mà bởi vì khi cảm xúc chưa được xử lý đúng cách, mọi hiểu biết đều bị tê liệt.
Đó là lý do vì sao trong hành trình làm cha mẹ, có một kỹ năng quan trọng hơn cả việc áp dụng phương pháp dạy con – đó là: chuyển hóa cảm xúc.
Tại sao chuyển hóa cảm xúc lại quan trọng đến vậy?
1. Bởi vì cảm xúc là gốc rễ của mọi hành vi.
Cảm xúc không chỉ là “cái mình cảm thấy” – nó quyết định cách ta phản ứng, cách ta nói chuyện, cách ta nhìn con. Khi bạn tức giận, cơ thể rơi vào trạng thái chiến đấu: nhịp tim tăng, hơi thở gấp, tiếng nói cao hơn, ánh mắt căng thẳng. Dù bạn không quát, con vẫn cảm nhận được năng lượng nặng nề ấy.
Ngược lại, khi cảm xúc được làm dịu, cơ thể trở về trạng thái an toàn – bạn sáng suốt hơn, mềm mại hơn, và kết nối với con sâu sắc hơn.
2. Bởi vì con học cảm xúc không qua lời nói, mà qua năng lượng.
Con không chỉ nghe những gì bạn dạy, con cảm nhận bạn sống như thế nào. Nếu bạn thường xuyên cáu giận, căng thẳng, hoặc dồn nén rồi bùng nổ – con sẽ học cách phản ứng tương tự. Ngược lại, nếu bạn có thể nhận diện, quan sát và chuyển hóa cảm xúc – con sẽ dần hình thành năng lực tự điều chỉnh bên trong.
3. Bởi vì kìm nén hay kiểm soát đều không phải là giải pháp lâu dài.
Nhiều cha mẹ được dạy rằng: “Phải kiềm chế lại. Phải bình tĩnh.”
Nhưng kiềm chế cảm xúc không phải là chữa lành – mà là nén lại. Nén quá lâu, nó sẽ tìm cách bùng ra – đôi khi trong những lúc ta không ngờ đến. Và kiểm soát… chỉ là cố nắm chặt thứ vốn dĩ cần được lắng nghe.
Vậy chuyển hóa cảm xúc là gì?
Chuyển hóa cảm xúc là quá trình:
Nhận diện cảm xúc khi nó khởi lên
Quan sát nó trong cơ thể và tâm trí, không phán xét
Cho phép nó đi qua, thay vì đè nén hoặc phản ứng
Và từ đó, chọn hành động từ sự sáng suốt, không bị cảm xúc điều khiển
Đây không phải là lý thuyết cao siêu. Đó là một kỹ năng hoàn toàn có thể thực hành, và đặc biệt cần thiết với những ai đang làm cha mẹ.
Bốn bước chuyển hóa cảm xúc – dành cho cha mẹ tỉnh thức
Dưới đây là 4 bước đơn giản, dễ áp dụng trong đời sống hàng ngày, giúp bạn không bị cảm xúc lôi đi, mà vẫn giữ được kết nối với con trong những khoảnh khắc khó khăn nhất.